شاگرد مدرسه هایی که شاگرد مغازه شدند - جعبه مهر

به گزارش خبرنگاران آنلاین به نقل از ایسنا، مغازه میوه فروشی هر چند دقیقه یک بار پر و خالی می شود. در بیرون از مغازه و لابه لای مشتریان، دو کودک ریزنقش و لاغراندام به چشم می خورند که کوشش می نمایند دورریز میوه، سبزیجات، صندوق ها و جعبه های خالی را جایی در کنار پیاده رو سر و سامان دهند. در چهره شان نشانی از غم و اجبار نیست و آنچنان کار می نمایند که گویی در حال شوخی و بازی هستند.

از پسر عظیمتر درباره سنش می پرسم، خودش را امیرمهدی 8 ساله معرفی می نماید. می گویم: مگر درس و مشق نداشتی؟ گنگ و بریده بریده جواب می دهد: نه، مدرسه که تعطیل شده، مادرم گفت که همراه اوستا بیایم در مغازه.

در مغازه آپاراتی، تنظیم باد را پسری 13 یا 14 ساله صاحب مغازه، انجام می دهد که می گوید: درسم را می خوانم، اما برای این که حوصلم در خانه سر نرود، صبح تا ظهر به مغازه می آیم.

به صرف این که کودکی در مغازه باشد، کودک کار نیست

افسانه میرزاییان، کارشناس مسئول دفتر آسیب های اجتماعی بهزیستی استان اصفهان، درباره افزایش بچه ها کار در هفته های اخیر به دلیل تعطیلی مدارس، اظهار کرد: به صرف دیدن دو سه مورد، نمی توان درباره افزایش شمار بچه ها کار صحبت کرد، چون بیشتر بچه ها کار در سطح شهر هستند و مثلا می بینیم سر چهارراه ها به دست فروشی، گل فروشی، شیشه پاک کردن و به طور کلی مشاغل کاذب مشغول اند.

وی اضافه نمود: پدیده کار بچه ها، یک واقعیت انکارنشدنی در جامعه است، به جز بچه هایی که در خیابان به دستفروشی و تکدی گری و ... مشغول هستند، ممکن است تعدادی از بچه ها هم در مشاغل دیگری که به چشم نمی آیند، فعالیت نمایند. به عنوان مثال درکارگاه های تولیدی که قانون استفاده نکردن از بچه ها زیر 15 سال را رعایت نمی نمایند یا مشاغل دیگری که از توان جسمی یک کودک بیشتر است.

میرزاییان گفت: محدودیت هایی در قانون کار برای به کارگیری بچه ها در واحدهای تولیدی در نظر گرفته شده است، گاهی ممکن است ببینیم که از بچه ها زیر سن قانونی هم در کارگاه هایی استفاده نموده باشند و با شرایط بسیار مناسب کار نمایند، اما به صرف این که کودکی در سبزی فروشی و مغازه های دیگر باشد، این را نمی توان ربط یا بسط به این مسائل داد که کودک کار است، چون ممکن است پدری سبزی فروشی داشته باشد و پسرش هم نزد خودش کار کند.

بخش پنهان و آسیب دیده از قشر بچه ها کار

کارشناس مسئول دفتر آسیب های اجتماعی بهزیستی استان اصفهان با اشاره به تفاوت تعریف بچه ها خیابانی و کار، یادآور شد: تعریف کودک خیابانی، فردی است که جا و مکانی برای زندگی ندارد، زیر 18 سال سن دارد و برای امرارمعاش و بقا در خیابان زندگی می نمایند، در حالی که کودک کار، جا و مکان یعنی خانواده و سرپناه دارد و فقط برای کار در سطح شهر می آید و بعد به خانه برمی شود، این کودک ممکن است بدسرپرست یا بی سرپرست باشد، اما به طور کلی این قشر یعنی بچه هایی که در کارگاه ها و مشاغل دیگر فعالیت می نمایند نادیده گرفته می شوند و اصلا دیده نمی شوند، یا به عبارتی از این که چه شرایطی دارند، چه کارهایی انجام می دهند یا آیا مورد سوء استفاده قرار می گیرند، خبر نداریم.

وی گفت: مهم ترین موضوع برای ساماندهی بچه ها کار، رعایت قانون است. درباره ممنوعیت به کارگیری بچه ها در برخی مشاغل و شرایط کارکردن در دسته دیگری از شغل ها، قانون کار شرایطی را معین نموده، اما این که آیا کارفرمایان آن را رعایت می نمایند، مساله ای جداست؟

با کارکردن کودک مخالفم

میرزاییان درباره پیامدهای کارکردن برای بچه ها، گفت: به عنوان یک کارشناس با کار کودک مخالفم، چرا که معتقدم باید کودک دوران کودکی خود را به سلامتی و با خوبی سپری کند تا در آینده بتواند از نظر حرفه ای، آموزشی، فرهنگی و ... تکامل پیدا کند و سپس بتواند در رشته هایی که می خواهد پیروز شود. البته استثاء هست که برخی از بچه ها ممکن است نتوانند درسشان را ادامه دهند یا بهای چندانی به درس خواندن ندهند، اما این که بخواهیم یک کودک را از اول بگوییم برای این که آینده اش تامین شود بگوییم از هفت هشت سالگی برود پیش یک نجار کار کند این ظلم به کودک است.

وی با انتقاد از کسانی که بچه ها را برای حرفه آموزی به سر کار می فرستند، ادامه داد: درست است که کودک با کار کردن می تواند یک حرفه بیاموزد، اما در عین حال ظلم به اوست چون به او حق نداده ایم که انتخاب کند چه حرفه ای را دوست دارد. همچنین خود او توانایی ها و استعدادهایش را آزمایش ننموده که بداند در آینده در کدام حرفه می تواند پیروز باشد، آیا از نظر تحصیلی و آموزشی می تواند به مدارج بالا برود یا از نظر حرفه ها و مشاغل دیگر از جمله موسیقی، صنایع دستی و ...

این کارشناس آسیب های اجتماعی گفت: مهاجرپذیری اصفهان این استان را در معرض افزایش شمار بچه ها کار قرار داده است، برخی از اتباع و مهاجران داخلی و خارجی هستند که بچه هایشان را به کار وادار می نمایند، چون درآمد بالایی هم دارند، پس اصلا نمی توان این مساله را انکار کرد، اما در اصفهان با وجود این که سومین کلان شهر عظیم کشور به شمار می آید، تعداد بچه ها کار و خیابانی آنقدر زیاد نیست. گرچه آرزوی ما این است به جایی برسیم که هیچ کودکی را در خیابان به عنوان کودک کار و خیابان نبینیم.

همه ساختارهای جامعه درگیر کرونا

از سوی دیگر مرتضی پدریان، استاد رشته جامعه شناسی دانشگاه اصفهان، درباره افزایش تعداد بچه ها کار به دلیل تعطیلی مدارس، اظهار کرد: آنچه مهم است این که پدیده کرونا، بخش ها و ساختارهای مختلف جامعه را درگیر نموده است، یعنی هم از نظر ساختاری و هم از نظر کارکردی درگیر این پدیده شده ایم و شیوع این ویروس، ساختارهای اجتماعی را در روابط بین اعضای جامعه مثل روابط والدین و فرزندان، یا روابط بچه ها با نظام اجتماعی را به شدت دچار تغییر نموده است.

این پژوهشگر اجتماعی ادامه می دهد: گاهی شاهد هستیم در میان افرادی که مجبور به خانه نشینی هستند به ویژه در خانواده هایی که از نظر تمکن اقتصادی ضعیف هستند و مسائل اقتصادی دارند، فرزندانشان از حوزه آموزش کمی فاصله بگیرند به ویژه پسرانی که گاهی علاقه مندی به مسایل درسی هم ندارند این مسایل را کنار گذاشته اند و آغاز نموده اند به رفتن به سمت فعالیت های دیگر مثل فعالیت هایی که گفتید؛ خدماتی مثل میوه فروشی، مکانیکی و دیگر فعالیت ها یا فعالیت هایی که در جامعه دیده می شود.

وی خطر رفت و آمد در کوچه و خیابان را مانع از افزایش تعداد متکدیان دانست و یادآور شد: تکدی گری و دست فروشی در شهر بسیار کم دیده می شود، اما ممکن است اعضای خانواده های ضعیف تر به سمت مشاغل خدماتی دیگر رو بیافرایند و این که آیا این گرایش می تواند آسیب زا باشد یا خیر؟ جای تعمق دارد؟

یک تغییر و تحول در نظام اجتماعی

استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان بر این باور است که اگر از این زاویه، دید که این بچه ها در آینده به سمت ادامه تحصیلات نمی فرایند و به سمت فعالیت های خدماتی گرایش پیدا می نمایند، شاید خیلی آسیب زا نباشد و می توان گفت که در اصل یک تغییر و تحول در نظام اجتماعی در حال اتفاق افتادن است، شاید به این دلیل که افراد تحصیل نموده هم در جامعه چندان دارای مشاغل خوب و توان استفاده از تحصیلاتشان نیستند، مشوق بیشتری برای سر کار فرستادن دانش آموزان وجود دارد.

وی گفت: کارکردن بچه ها در شرایط فاصله گذاری اجتماعی و خانه نشینی پدیده ای منفی بوده و اگر از زوایه دید انتقال کرونا نگاه کنیم که بیرون آمدن از خانه، برای همه منفی است چون زمان خانه نشینی و فاصله گذاری اجتماعی است، از سوی دیگر حتی اگر این فاصله اجتماعی رعایت شود، خانه نشینی به دنبال خود کارنمودهای منفی دارد و نوعی افسردگی و بریدن و احساس یاس و ناامیدی را خود به خود ایجاد می نماید. بنابراین کارکردن بچه ها اگر با رعایت فاصله اجتماعی باشد، میزان کارنمودهای منفی اش کمتر از کارنمودهای مثبت است.

پدریان با اشاره به آسیب پذیری خانواده های ضعیف تر از شیوه کرونا، شرح داد: کاملا روشن است که پدیده کرونا در شکل گیری رفتارهای اجتماعی تاثیر داشته و در آینده هم تاثیرش شدیدتر خواهد شد، آسیب های اجتماعی کرونا در آینده با توجه به بر هم خوردن ساختارها، هنجارها، ارزش های جامعه حتما پیامدهای منفی و پیامدهای مثبت به دنبال خود دارد.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما